Yapay zekâ, uydu teknoloji̇si̇ ve tarim: büyümek i̇çi̇n aşağiya bakmak
Çiftlik evinizden çıkmadan, her birkaç günde bir tarlanızın her bir metresini “görebildiğinizi” hayal edin. Uydu yardımıyla mahsul kontrolü, tam olarak bunu vaat ediyor. Dünya’nın yörüngesinde dönen uydular, bitkilerden ve topraktan farklı dalga boylarında yansıyan ışığı ölçen sensörlerle donatılmıştır. Bu dalga boylarının bir kısmı gözle görülebilirken bir kısmı görünmez. Bu verilerin analizi sonucunda şu bilgilere ulaşılabilir:
- Bitki verimliliği: Bitkiler yoğun ve eşit bir şekilde büyüyor mu yoksa seyrek görünümde kısımlar var mı?
- Su stresi: Arazinin herhangi bir kısmı fazla kuraklaşıyor mu?
- Besin yetersizliği: Bitkilerin nitrojen veya başka temel elementler eksiği var mı?
- Haşere veya hastalık başlangıçları: Bazı alanlarda haşere veya mantar salgınına işaret edebilecek erken dönem stres belirtileri görünüyor mu?
Basitçe ifade etmek gerekirse, uydular adeta bir “erken uyarı sistemi” gibi çalışır ve sizin tarlada dolaşarak fark edebileceğiniz sorunları günler, hatta haftalar öncesinden tespit eder. Bu erken uyarı, küçük bir müdahale ile büyük bir verim kaybı arasındaki farkı yaratabilir. Çiftçiler, bilinçli kararlar almalarına yardımcı olan kolay anlaşılır haritalar ve uyarılar alırlar:
- Erken Tespit: Sorunları haftalar öncesinden tespit edin
- Kaynak Koruma: Kaynakları doğru şekilde kullanın
- Verim Tahminleri: Yapay zekâ ile doğru tahminler yapın
- 7/24 İzleme: Sürekli gözetim
Uydular, arazi koşullarının eksiksiz bir resmini oluşturmak için farklı türlerde veriler toplar:
- Gerçek Renk: Alanları insan gözüne göründüğü gibi gösteren görsel RGB görüntüler
- Yakın Kızılötesi: Bitkilerin sağlığını ve canlılığını ortaya çıkaran görünmez ışık
- Kısa Dalga Kızılötesi: Su stresini ve nem seviyesini gösterir
- Radar: Bulutları delerek toprak nemini ölçer
Uydular, bu bantları genellikle okunması kolay “endeksler” halinde birleştirir. En yaygın iki endeks NDVI (Normalize Edilmiş Bitki Örtüsü Endeksi) ve NDWI (Normalize Edilmiş Su Endeksi)’dir. Bu endeksler, ham uydu verilerini basit, renk kodlu haritalara dönüştürür: yeşil sağlıklı, sarı uyarı, kırmızı ise alarm durumunu ifade eder. Böylece çiftçiler durumu tek bakışta anlayabilir.
Uydulardan toplanan ham verilere çevrimiçi olarak erişebilirsiniz. Örneğin, Avrupa Uzay Ajansı, ESA Copernicus’un Sentinel-1 ve Sentinel-2 uyduları tarafından toplanan verilere erişim imkânı sunar (https://browser.dataspace.copernicus.eu/). Platformda, açılır menüden istediğiniz uyduyu seçerek verileri görüntüleyebilirsiniz.
Küçük çiftlikler için ipucu: Ham verileri kendiniz indirmenize gerek yoktur. Yapay zekâ teknolojilerini kullanan platformlar bu işlemi sizin yerinize yapar ve çok daha sezgisel, kullanıcı dostu bir deneyim sunar.
Uydu ölçümlerini eyleme geçirilebilir saha haritalarına dönüştürmek birkaç adımdan ibarettir ve bu adımların her birinde yapay zekâ önemli bir rol oynar. Örneğin, AI modelleri atmosferik etkileri (sis, su buharı gibi) düzeltir ve görüntüleri hizalayarak her pikselin zaman içinde aynı noktayı temsil etmesini sağlar. Makine öğrenimi ve görüntü işleme teknikleri, düzensiz ya da küçük arazilerde bile tarlaların sınırlarını otomatik olarak izler; ayrıca başlıca mahsul türlerini (buğday, mısır, soya vb.) ayırt eder ve ekim, çimlenme, çiçeklenme gibi gelişim aşamalarını takip eder. Böylece çiftçiler, tarlalarının her bir bölümünün tam olarak hangi aşamada olduğunu görebilir. Üstelik, geçmiş yıllara ait uydu ve verim verileriyle eğitilen yapay zekâ modelleri, normal büyüme modellerinden sapmaları tespit edebilir ve verimi şaşırtıcı bir doğrulukla tahmin edebilir.
- Uydu ve yer verilerini birleştirin: Uydu uyarılarını doğrulamak için tarlalarınızı düzenli olarak gezerek haritalara olan güveninizi artırabilirsiniz.
- “Normali” öğrenin: Tarlalarınızın geçmiş NDVI zaman çizelgelerini inceleyerek sapmaları daha kolay tespit edebilirsiniz.
- Öğrenmeye açık olun: NDVI ve NDWI ile rahatça çalışmaya başladığınızda, diğer endeksleri (örneğin klorofil veya ısı stresi endekslerini) öğrenin.
Uydu izleme artık uzak bir yüksek teknoloji hayali değil. Açık veri programları ve akıllı platformlar sayesinde ücretsiz ve erişilebilir hâle geldi (elbette, gelişmiş özellikler sunan premium platformlar da mevcut). NDVI, NDWI ve radar geri saçılımı gibi güçlü veriler sayesinde küçük çiftçiler, sorunları daha erken tespit edebilir, müdahalelerini daha hassas bir şekilde planlayabilir ve sonuçta daha sağlıklı, daha bol mahsul elde edebilir. Tarlalarınızın üzerindeki gökyüzü zengin bir bilgi kaynağı sunuyor. Bu bilgiden faydalanmanın tam zamanı.
Yapay zekâ ve robotik uzmanı Rocco Limongelli tarafından yazıldı.
